یکی از مواد مالیاتهای مستقیم که امروزه بسیاری از ما آن را بارها می شنویم و شاید به خاطر آن جریمه نیز شده باشیم ماده 169 قانون مالیاتهای مستقیم میباشد. سال ۱۳۹۰ ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تدوین و از تاریخ 1391/01/01 اجرایی شد. طبق ماده ۱۶۹ قانون، مؤدیان حقیقی و حقوقی باید در انتهای هر فصل فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی کشور ارائه دهند.
در سال 94 ماده 169 دچار تغییراتی شد و به صورت ذیل تغییر شکل داد: “به سازمان امور مالیاتی کشور اجازه داده می‌شود برای اشخاص حقیقی و حقوقی کارت اقتصادی شامل شماره اقتصادی صادر کند. اشخاص حقیقی و حقوقی که حسب اعلام سازمان امور مالیاتی کشور موظف به اخذ کارت اقتصادی می‌شوند، مکلفاند بر اساس دستورالعملی که توسط سازمان مزبور تهیه و اعلام می‌شود، برای انجام دادن معاملات خود صورتحساب صادر و شماره اقتصادی مربوط را در صورتحساب‌ها و فرم‌ها و اوراق مربوط درج نموده و فهرست معاملات خود را به سازمان امور مالیاتی کشور تسلیم کنند.”
همانطور که متوجه شدید در سال 94 سازمان امور مالیاتی موظف شد که برای تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی کارت اقتصادی که در تداول عامه به آن کد اقتصادی می گویند صادر کند. سازمان امور مالیاتی اکنون برای تمامی اشخاص حقوقی کارت اقتصادی صادر می نماید ولی در مورد مشاغل کوچک و افراد حقیقی همان کد ملی فرد صاحب جواز و پروانه به عنوان کد اقتصادی به کار میرود. مستفید از قانون فوق، صاحبان مشاغل ملزم هستند برای تمامی فروش های خود طبق فرمت تعیین شده در آیین نامه اجرایی موضوع ماده 95 اصلاحی قانون مالیات های مستقیم مصوب 1394/04/31 صورتحساب صادر کنند. طبق این آیین نامه صورتحساب باید دارای شماره سریال چاپی یا ماشینی حسب مورد، تاریخ و حداقل در برگیرنده اطلاعات هویتی شامل نام، نام خانوادگی یا نام شخص حقوقی، شماره اقتصادی، نشانی کامل و کدپستی فروشنده و خریدار و مشخصات کالا یا خدمات ارائه شده، مقدار و مبلغ آن باشد.
در اینجا لازم به ذکر است در صورتی که شما محصول خود را مستقیماً به مصرف کننده نهایی می فروشید نیازی به درج مشخصات کامل خریدار نیست.
برای مثال اگر شما فروشنده کتاب هستید و کتاب را مستقیماً به مصرف کننده نهایی می فروشید در این صورت درج مشخصات خریدار الزامی نیست ولیکن اگر شما کتاب را به صورت عمده به فروشندگان خرد کتاب می فروشید و مستقیماً با خریدار نهایی روبرو نیستید بایستی مشخصات کامل خریدار (شامل آدرس، کدپستی، کد اقتصادی و غیره ) را در صورتحساب خود درج نمایید در غیر اینصورت مشمول جریمه خواهید شد. طبق این آیین نامه در صورتی که شما هر یک از موارد ذکر شده را رعایت ننماید مشمول جرائمی به شرح جدول ذیل خواهید شد:
| ردیف | شرح تخلف | نرخ جریمه | ماخذ محاسبه جریمه |
| 1 | عدم صدور صورتحساب فروش کالا یا خدمت | 2% | مبلغ مورد معامله |
| 2 | عدم درج شماره اقتصادی خود | 2% | مبلغ مورد معامله |
| 3 | عدم درج کد اقتصادی طرف معامله | 2% | مبلغ مورد معامله |
| 4 | عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده به سازمان | 1% | مبلغ معاملاتی که فهرست آن ارائه نشده است |
لازم به ذکر است جریمه تجمیعی سه مورد اول در صورت وقوع حداکثر 2% میباشد. یعنی اگر شما در یک صورتحساب سه مورد تخلفات اول را انجام دهید نهایتا 2% مبلغ مورد معامله را جریمه می شوید و جریمه 6% نخواهد بود.
